تابوی نام در شاهنامه فردوسی

مقاله ای است که در مجله کاوش نامه، شماره 44، بهر 1399 منتشر گردیده است.ادیب پیشاوری یکی از برجسته­ترین شعرای سنت­گرای دوره معاصر است که در افغانستان و ایران در محضر بزرگان روزگار به کسب علم پرداخت و بر بسیاری از علوم زمان تبحر یافت. از ادیب آثار گوناگونی به نظم و نثر بر جای مانده است که معروفترین آنها دیوان فارسی- عربی و قیصرنامه است. قیصرنامه منظومه­ای است حماسی که ادیب آن را به تأثیر از شاهنامه فردوسی در ستایش قیصر آلمان سروده است. چون ادیب شاعری سنت­گرا بود، انعکاس سنت­های حماسی در قیصرنامه فراوان به چشم می­خورد. سنت بازتاب فرهنگی تجربه­ها، دستاوردها و بینش­های نیاکان است که از نسلی به نسل دیگر سپرده می­شود و هر مولفی نه با یاری ذهن خود بلکه با تکیه بر آن است که دست به آفرینش می­زند. پژوهش حاضر قیصرنامه ادیب را با شش عنصر اصلی سنت حماسی یعنی انگیزه، قهرمان، ساختار، زبان، کاربرد اساطیر و بافت روایی بررسی نمود که نتیجه نشان می­دهد انگیزه ادیب ملی نبوده و بیشتر به خاطر نفرت و انتقام­جویی از استعمار انگلیس این منظومه را سروده است. در زمینه کاربرد اساطیر و توصیف برخی از ویژگی­های قهرمان در قالب سنت حماسه­سرایی دست به آفرینش زده است. هرچند در کاربرد زبان به سنت وفادار مانده، اما هنگام گزینش واژگان به بافت کلام و محتوای داستان توجهی ندارد. و در زمینه ساختار حماسی و بافت روایی نیز باید گفت قیصرنامه بافت و ساختار روایی ندارد و ادیب پیشاوری به این مسأله اصلاً توجه نکرده است.کلید واژه­ها: قیصرنامه، سنّت ادبی، حماسه­ تاریخی، ادیب پیشاوری، شعر دوره مشروطه. + نوشته شده در یکشنبه بیست و هفتم مهر ۱۳۹۹ ساعت 9:3 توسط وحید رویانی  |  (Why? تابوی نام در شاهنامه فردوسی...ادامه مطلب

این مقاله در نشریه پژوهش زبان و ادبیات فارسی جهاد دانشگاهیشماره 60- بهار 1400 منتشر شده است.داستان رفتن کیکاووس به آسمان و سقوط او سه بار در  شاهنامه آمده که محل سقوط او یک بار بیشه شیرچین، و دو بار دیگر «ساری» ذکر شده است. در شاهنامه ثعالبی و معجم البلدان این نام سیراف ضبط شده و در دیگر متون «شیرچین آمل، شهر چین، همچنین، شیرحین، شیرﺤﺋڹ، شرحین، شبیرچین، تن کابن، نارون، دریای گرگان»، که به لحاظ جغرافیایی هیچ ارتباطی با هم ندارند. این مسأله تنها به وسیله اسطوره­شناسی تطبیقی حل می­شود. اسطوره کاوس با داستان نمرود آمیخته شده، یکی از اجزاء اسطوره کاوس ماجرای تعقیب او توسط نریوسنگ و سقوط به دریای فراخکرد است که این بخش در اساطیر با فرشته اسرافیل که به لحاظ کارکرد به نریوسنگ شباهت دارد و در داستان نمرود نیز نقش دارد، جابه جا شده و صورت­های گوناگون نام این فرشته از جمله سراف و سرافین به عنوان محل سقوط کاوس ضبط شده­ است.کلید واژه­ ها: کیکاووس، ساری، سیراف، اسرافیل، نمرود. + نوشته شده در چهارشنبه بیست و هفتم بهمن ۱۴۰۰ ساعت 21:49 توسط وحید رویانی  |  تابوی نام در شاهنامه فردوسی...ادامه مطلب

      سیمرغ مشهورترین پرنده اساطیری ایران است که نامش در داستان­ها با زال و سرنوشت او و خاندانش پیوند خورده است. او در شاهنامه و آثار هم سنگ با آن در نقش حکیمی رازآگاه که از اسرار قدسی با خبر است ظاهر تابوی نام در شاهنامه فردوسی...ادامه مطلب

چکیده مقاله ای است که در کتاب ارج خرد(جشن نامه استاد جلال خالقی مطلق) به اهتمام فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی منتشر گردید. داستان جدال سیمرغ و اژدها یکی از داستان­های قدیمی جدال حیوانات در فرهنگ ایرانی تابوی نام در شاهنامه فردوسی...ادامه مطلب

مقاله ای است که همراه دوست گرامی آقای بهرام بادلی در یازدهمین گردهمایی انجمن ترویج شهریور 1395 ارائه گردید. چكيده         اسطوره­ها پدیده­هایی فرهنگی هستند که همچون دیگر پدیده­ها با گذشت زمان دگرگون می­شوند. پاره­ای به طور کلی ماهیت خود را از دست می­دهند و در کارایی برخی دیگر دگردیسی رخ می­دهد. در این حالت اساطیر در داستان­های ملی و حماسی یا در کتب مقدس ظاهر شده و یا در حکایات عامیانه ظاهر می­گردن تابوی نام در شاهنامه فردوسی...ادامه مطلب

مقاله ای است مستخرج از پایان نامه خانم صفیه موسوی که در همایش انجمن ترویج شهریور ماه 1393 در شهر بجنورد ارائه شد. چكيده        ايران و هند دو كشور بزرگ با پيشينه اساطيري، تاريخي و فرهنگي بسيار غني هستند كه علاوه بر پيشينه مشترك، ارتباطات ادبي، زباني و فرهنگي گسترده نيز داشته­اند. شاهنامه به عنوان بر تابوی نام در شاهنامه فردوسی...ادامه مطلب

چکیده مقاله ای است با عنوان آرش سیاوش کسرایی و میدان ادبی ایران که با همکاری آقایمنصور حاتمی نژاد نوشته شد و در مجله نقد ادبی شماره 26 تابستان 1393 منتشر گردید.           پیر بوردیو شيوه نويني براي تحليل متن در جامعه شناسی ادبيات دارد. به نظر اوهر فرد در طول زندگی خود با میدان­های متفاوت اقتصادی، س تابوی نام در شاهنامه فردوسی...ادامه مطلب

  عجايب و غرايب آذری اسفراينی توسط نشر دانشگاه گلستان منتشر گرديد  مثنوي عجايب و غرايب يا غرایب­ الدنیا و عجایب­ الاعلی نخستين كتاب عجايب نامه منظوم ادبيات فارسي است كه در قرن نهم توسّط شيخ آذري اسفرايني سروده شده است. سراينده در اين اثر سعي كرده است بين عجايب و غرايب عالم و مفاهيم عرفاني ارتباط برق تابوی نام در شاهنامه فردوسی...ادامه مطلب

چکیده مقاله ای است که همراه با خانم صفیه موسوی نگارش یافت و در مجله جستارهای ادبی دانشگاه فردوسی مشهد شماره 187 منتشر گردید.       داستانها، شخصیت­ها و نکات مشترک اخلاقی و اجتماعی مشابه فراوان در دو اثر شاهنامه و مهابهاراتا حکایت از آبشخور مشترک این دو اثر دارد و نشان می­دهد اندیشه­ها و مفاهیمی که ش تابوی نام در شاهنامه فردوسی...ادامه مطلب

چکیده مقاله ای است که در مجله متن شناسی ادب فارسی اصفهان شماره تابستان 1394 منتشر گردید.کمک گرفتن از  اساطیر و قصه­های عامیانه برای حل مشکلات تصحیح متن و رسیدن به صورت صحیح قدیمی­تر­ یک واژه یا مصرع و... شیوه­ای راهگشا در تصحیح متون کلاسیک است. این شیوه خصوصاً در تصحیح ابیات شاهنامه بسیار استفاده شد تابوی نام در شاهنامه فردوسی...ادامه مطلب